افغانستان

 Islamic Republic of Afghanistan

 

 پرچم :

نشان ملی:

نام کشور: جمهوری اسلامی افغانستان

پایتخت: کابل

زبان رسمی: فارسی دری و پشتو

نوع حکومت: جمهوری اسلامی

مساحت: km² ۶۵۲۰۹۰  (چهل و یکم در جهان)

جمعیت: در سال 1387 ، ۳۲/۷۳۸/۳۷۶ نفر (سی و هفتم در جهان)

واحد پول: افغان

پیش شماره تلفن: 93+

دامنه اینترنتی: af.

فهرست مطالب:

· وجه تسمیه

· جغرافیای طبیعی

· جغرافیای انسانی

· مردم

· پیشینه تاریخی

· فرهنگ

· دولت

· اقتصاد

· چشم اندازها

وجه تسمیه

واژهٔ افغانستان از دو بخش «افغان» و «ستان» تشکیل شده‌است. واژهٔ افغان برابر با معنای قوم پشتو، که بنیانگذار بزرگترین گروه قومی درآنجا بوده‌اند و پسوند ستان در زبان‌های منطقه به معنای جای یا سرزمین است. ابن بطوطه ،سیاح مراکشی، در بازدیدی که از کابل در سال 1333 می کند، می نویسد: «در سفری که به شهر کابل داشتیم، سرزمین بزرگی به نظر می رسید که توسط قبیله روستایی ایرانی به نام افغان اشغال شده است.»

واژهٔ افغانستان به عنوان نام یک کشور در سال ۱۳۰۲ هجری خورشیدی (۱۹۲۳) و در قانون اساسی امان‌الله شاه به تصویب رسید. واژهٔ افغان در سال ۱۳۴۳ (۱۹۶۴) و در قانون اساسی تصویبی محمد ظاهرشاه با تعریفی تازه و به معنی همهٔ افراد شهروند کشور افغانستان به‌کار رفت. با این حال هنوز بیشتر فارسی‌زبانان افغانستان، واژهٔ افغان را به معنی مردم پشتون به کار می‌برند. امروزه همه مردم دارای تابعیت افغانستان را افغان می‌نامند. اما در افغانستان مردم هزاره و تاجیک و ازبک هم زندگی می کنند. هنگامی که احمدشاه درانی خواست محدوده جغرافیایی را که امروزه افغانستان یاد می‌شود، از کشور ایران و هندوستان جدا کند، نام قوم خود یعنی افغان را بر کشور نهاد. در صورتی که نام‌های کهن‌تری که بر این محدوده جغرافیایی یاد می‌شده وجود داشته است، مانند پادشاهی کابل، خراسان یا آریانا. 

جغرافیای طبیعی

1. موقعیت: در محدوده جنوب آسیا و آسیای میانه و خاورمیانه قراردارد.
2. مختصات جغرافیایی: محدوده ۶۰ تا ۷۵ درجه خاوری و محدوده ۲۹ تا ۳۸ درجه شمالی
3. پهناوری: پهناوری افغانستان ۶۵۲٬۰۹۰ کیلومتر مربع است. (چهل و یکم در جهان و یازدهم در قاره آسیا).

همسایگان افغانستان در شمال تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان، در شرق جمهوری خلق چین، در جنوب پاکستان و در غرب جمهوری اسلامی ایران است.

طول کل مرز افغانستان: ۵۵۲۹ کیلومتر

با ایران (غرب): ۹۳۶ کیلومتر

با ترکمنستان (شمال): ۷۴۴ کیلومتر

با ازبکستان (شمال): ۱۳۷ کیلومتر

با تاجیکستان (شمال): ۱۲۰۶ کیلومتر

با چین (شمال شرقی): ۷۶ کیلومتر

با پاکستان (جنوب): ۲٬۴۳۰ کیلومتر

افغانستان در میان خشکی های کوهستانی و دشتهایی در شمال و جنوب غربی محصور شده است. بیشتر مناطق این کشور کوهستانی است اما در جنوب و جنوب باختری، مناطق پستی نیز وجود دارد.

-     بلندترین نقطه : قله نوشاخ به بلندی ۷٬۴۸۵ متر از سطح دریا
-     پست‌ترین نقطه : رود آمودریا به بلندی ۲۵۸ متر از سطح دریا

آب و هوایی متغیر دارد که به سرعت در حال تغییر است. بیشتر مناطق این کشور خشک و فاقد منابع آب شیرین می باشند. افغانستان دارای آب و هوای قاره ای بوده است. در ارتفاعات، مرکز و شمال شرق (حدود نورستان) و محور واخان زمستانی بسیار سخت دارد به گونه ای که بطور متوسط زیر 15- درجه است و همچنین در مناطق کم ارتفاع گرما بسیار سخت و طاقت فرسا است مانند نواحی سیستان و حوضه جلال آباد . آب و هوای معتدل افغانستان بیشتر در امتداد رودخانه آمو، در دشتهای ترکستان و در شمال آن است، جایی که میانگین درجه حرارت 35 درجه سانتیگراد است. در این کشور زمین لرزه های کوچک به کرات مشاهده می شود که عمدتا در شمال، در مناطق کوه کش است. در می سال 1998 میلادی زلزله ای واقع شد که  125 روستا را تخریب و 4000 نفر کشته شدند.

منابع طبیعی این کشور عبارتند از: درجنوب شرقی طلا، نقره، مس، روی و سنگ آهن، در شمال شرقی سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی مثل لاجورد و زمرد، در شمال ذخایر نفت و گاز طبیعی. این کشور همچنین دارای منابع طبیعی دیگری مانند اورانیوم، زغال سنگ، کرومیت، تالک، گوگرد، سرب و نمک می باشد که البته اکثر آنها بدون بهره برداری مانده اند.  

جغرافیای انسانی

پرجمعیت‌ترین شهرهای افغانستان به ترتیب کابل، قندهار، مزار شریف و جلال آباد هستند. روابط خویشاوندی و خانوادگی در میان مردم افغانستان بسیار نزدیک و صمیمانه ‌است. در این کشور مسائل حاد میان مردم توسط ریش ‌سفیدان و بزرگان حل و فصل می‌شود.

کشور افغانستان دارای 34 ولایت ( استان) می باشد:

 ولایت بدخشان

 ولایت بادغیس

 ولایت بغلان

 ولایت بلخ

 ولایت بامیان

 ولایت دایکندی

 ولایت فراه

 ولایت فاریاب

 ولایت غزنی

 ولایت غور

 ولایت هلمند

 ولایت هرات

 ولایت جوزجان

 ولایت کابل

 ولایت قندهار

 ولایت کاپیسا 

 ولایت خوست

 ولایت کونر

 ولایت کندز

 ولایت لغمان

 ولایت لوگر

 ولایت ننگرهار

 ولایت نیمروز

 ولایت نورستان

 ولایت اروزگان

 ولایت پکتیا

 ولایت پکتیکا

 ولایت پنجشیر

 ولایت پروان

 ولایت سمنگان

 ولایت سر پل

 ولایت تخار

 ولایت وردک 

 ولایت زابل

مردم

برپایه سرشماری مقدماتی کمیته ملی احصائیه کشور، جمعیت افغانستان در سال ۱۳۸۵، ۲۴ میلیون نفر بوده است. گفته می‌شود از این تعداد ۱۲٬۳۰۰٬۰۰۰ نفر مرد و ۱۱٬۸۰۰٬۰۰۰ نفر زن هستند. ۷/۲۱٪ جمعیت کشور شهرنشین بوده و حدود 3 میلیون نفر از این جمعیت عشایر می باشند که بخش عمده ای از اقتصاد ملی افغانستان در زمینه گوشت، پوست و پشم را برعهده دارند. مرحله اصلی سرشماری افغانستان در فروردین ماه سال ۱۳۸۷ صورت خواهد گرفت. این آمار شامل میلیون‌ها مهاجر افغانی مقیم ایران، پاکستان و کشورهای دیگر نمی‌باشد. سازمان ملل پیش از این جمعیت افغانستان را ۲۹ میلیون تن براورد کرده بود.

- وضعیت سنی (آمار تقریبی):

-     ۰ تا ۱۴ سال: ٪ 44/6 -  ۷۰۹۵۱۱۷ مرد و  ۶۷۶۳۷۵۹ زن

-     ۱۵ تا ۶۴ سال: ۵۳٪ -  ۸۴۳۶۷۱۶ مرد و  ۸۰۰۸۴۶۳ زن

-     ۶۵ به بالا: ٪ 2/4 -  ۳۶۶۶۴۲ مرد و  ۳۸۶۳۰۰ زن

- متوسط سن: ۴۳ سال

- نرخ رشد جمعیت: 2/29 درصد

- نرخ تولد: 38/46 کودک در هر هزار نفر

- نرخ مرگ و میر: 19/12 نفر در هر هزار نفر

- نرخ مهاجرت: 1- (تقریبا میزان کوچ به بیرون مرزها با بازگشت افغانها برابر بوده‌ است، بنا به آمار سال ۲۰۰۷) .

- نرخ مرگ و میر کودکان زیر ۷ سال: 6/64 در هر هزار کودک (بنا بر آمار سال ۲۰۰۷)

- امید به زندگی:

-     از بدو تولد: 50/43 سال

-     زنان: 43/96 سال

-     مردان: 45/43 سال

گروه‌های نژادی افغانستان عبارتند از: پشتون، تاجیک، هزاره، ازبک، ترکمن، اویماق، بلوچ، پشه‌ای، نورستانی، اسماری (گجر)، قزلباش‌ و غیره. تاجیکها بیشتر در نیمه شمالی کشور و هزاره‌ها درمناطق مرکزی کشور زنده‌گی می‌کنند، پشتون‌ها در نیمه جنوبی کشور زندگی می‌کنند. قوم بلوچ در جنوب غربی، قوم‌های ازبک و ترکمن در شمال، و اقوام نورستانی و پشه‌ای در مناطق مرکزی و شرقی کشور به سر می‌برند.

گروه های قومی در افغانستان (بزرگترین گروه های قومی هر منطقه)

36.4 ٪ تا 42.0 ٪ پشتون

 27 ٪ تا 38.0 ٪ تاجیک

8.0 ٪ تا 10.0 ٪ مردم هزاره

6.0 ٪ تا 9.2 ٪ ازبک

1.7 - 3 ٪ ترکمن

0.5 ٪ تا 4 ٪ بلوچ

0.1 ٪ تا 4 ٪ اویماق

1.9 ٪ تا 9.2 ٪ دیگر( پاشای , هینکی , نورستانی , براهو  , هندکوانس و غیره )

آمار دانشنامه ایرانیکا:

39.4 ٪ پشتون

33.7 ٪ تاجیک ، پارسیوان و قزلباش

8.0٪ هزاره

8.0 ٪ ازبک

4.1٪ اویماق

3.3٪ ترکمن

1.6 ٪ بلوچ

1.9٪ دیگر

آمار سازمان سیا:

42 ٪ پشتون

27٪ تاجیک

9٪ هزاره

9٪ ازبک

4٪ اویماق

3٪ ترکمن

2٪ بلوچ

4٪ سایر

۹۹٪ مردم افغانستان مسلمان هستند که حدود 58٪ آنان سنی و 41٪ شیعه‌ هستند. مذاهب دیگری چون هندو و سیک نیز در افغانستان پیروانی دارد و بیشتر در جلال آباد، کابل و قندهار ساکنند. پیش از جنگ‌های ۳۰ سال گذشته، اقلیتی یهودی نیز در افغانستان و به ویژه شهر هرات وجود داشتند که امروزه بیشتر آنان به اسرائیل رفته‌اند. همچنین بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ نفر از پیروان مسیحیت در این کشور زندگی می‌کنند. تا سال 1890 م نورستان به کافرستان نامیده می شد، زیرا در این سرزمین نورستانی ها اقوامی متضاد بوده و پرستش های گوناگونی مانند همزادگرایی، جادوگری و چند خدایی داشتند.

قومیت‌های افغانستان: زرد: پشتو، یشمی: تاجیک، سبز: هزاره: کرم: ازبک، آبی: آیماق، نارنجی: ترکمن، سبز تیره: بلوچ، نارنجی روشن: نورستانی

مردم افغانستان به یکی از زبان‌های فارسی دری (٪۵۰) ، پشتو (٪۳۵) ، زبان‌های ترکی‌ (از جمله ازبکی و ترکمنی) (٪۱۱) ، و در حدود ۴ درصد به یکی از ۳۰ زبان کم گویش‌ تر سخن می‌گویند . برخی از زبانهای دیگر افغانستان عبارتند از : نورستانی ، اشکونو ، کمکاتا ، واسی ، ترگامی ، آلا کالاشا ، پامیری ، براهویی ، هینکو ، قرقیزستانی و غیره . بر اساس قانون اساسی افغانستان ، زبانهای پشتو و دری زبان‌های رسمی دولت افغانستان می‌باشند و در مناطقی که گویش‌وران زبانی دیگر زیاد باشند ، آن زبان به عنوان زبان رسمی سوم تلقی می‌شود .

فرد بالای 15 سال را که می تواند بخواند و بنویسد را با سواد گویند ، در افغانستان کل مردم باسواد 36 درصد می باشند :

·         مردها : ۵۱٪ درصد

·         زنها : ۲۱٪ درصد 

پیشینه تاریخی

بیشتر اقوام ساکن در افغانستان از مردمانی هستند که از ۳ هزار سال پیش به تدریج به این سرزمین آمده‌اند . افغانستان کنونی از آن هنگام تا سال ۱۱۲۶ هجری خورشیدی (۱۷۴۷ م ) که از امپراطوری ایران جدا شد ، زیر سلطهٔ حکومت‌های بسیاری از جمله هخامنشیان ، سلوکیان ، اشکانیان ، ساسانیان ، امویان ، عباسیان ، صفاریان ، سامانیان ، غزنویان ، غوریان ، سلجوقیان ، خوارزمشاهیان ، ایلخانان مغول ، تیموریان ، گورکانیان ، صفویه ، و افشاریه بوده است . در سال ۱۱۲۶ احمدشاه درانی که از سرداران نادرشاه افشار بود ، پس از مرگ او افغانستان کنونی را پایه گذاری کرد .

سرزمین افغانستان در طول تاریخ گلوگاه یورش به هند بوده‌است . جنگجویان بسیاری چون اسکندر مقدونی ، سلطان محمود غزنوی ، سلاطین غوری ، ایلخانان مغول ، تیمور گورکانی ، نادرشاه افشار و احمدشاه درانی از پیچ و خم کوه‌ها و دره‌های این کشور خود را به هندوستان رسانده‌اند . همچنین تا پیش از رونق بازرگانی از راه‌های آبی در قرون جدید و سپس پیدایش راه‌های هوایی ، راه بازرگانی خاور و باختر یا همان راه ابریشم از دشت شمال این کشور گذر می‌کرد و کاروان‌های بازرگانی از راه کابل به هند و از راه بلخ به چین می‌رفتند . پس از کشف راه‌های آبی و سپس گسترش راه‌های هوایی ، افغانستان مانند سایر کشورهای آسیای میانه ، تبدیل به کشوری محصور و کم رفت‌وآمد شد .

افغانستان چندی پس از استقلال ، زیر سلطهٔ بریتانیا درآمد . از زمان استقلال افغانستان در سال ۱۲۹۸، این کشور دو بار توسط امپراتوری بریتانیا اشغال گردید و تا زمان اعلان استقلال آن توسط امان الله خان در ۱۲۹۸ (۱۹۱۹ م.) سیاست خارجی افغانستان زیر نظر مستقیم امپراتوری بریتانیا بود . واژهٔ افغانستان به عنوان نام یک کشور در سال ۱۳۰۲ و در قانون اساسی امان‌الله شاه به تصویب رسید . آغاز پادشاهی امان‌الله شاه در سال ۱۳۰۲ آغاز تاریخ مستقل افغانستان است . تاریخ پیش از این زمان عبارت از تاریخ مشترک افغانستان با ایران است .

افغانستان مستقل

ظاهر شاه

از زمان استقلال افغانستان در سال ۱۲۹۸، این کشور دو بار توسط امپراتوری بریتانیا اشغال گردید و تازمان اعلان استقلال آن نوسط امان‌الله خان در ۱۲۹۸ سیاست خارجی افغانستان زیر نظر مستقیم امپراتوری بریتانیا بود . پس از اعلام استرداد استقلال افغانستان ، این کشور روابط مستقیم خود را با کشورهای دیگر برقرار ساخت .

یک دوره کوتاه ‌مدت که به نام دهه دموکراسی نامیده می‌شود در این کشور در ده سال پایانی دوره پادشاهی محمد ظاهرشاه به وجود آمد و با کودتای سال ۱۳۵۲ داوود خان به پایان رسید . داوود خان پسر برادر محمد ظاهرشاه آخرین پادشاه افغانستان بود و خودش اولین رئیس جمهور کشور گردید . در سال ۱۳۷۳ یک نیروی خودجوش و چریکی به نام مجاهدین در این کشور شکل گرفت که رژیم کمونیستی ۱۴ ساله را شکست داد .

سلطهٔ طالبان

مجاهدین موفق به تشکیل دولت ملی نشدند و جای آنها را طالبان که از حمایت مادی و معنوی پاکستان و عربستان سعودی سود می‌برد ، گرفت . طالبان نیز نتوانست بقایای مجاهدین را که علیه آنها پایداری می‌کردند ، به طور کامل سرکوب نماید . رژیم طالبان در سال ۱۳۸۰ با حملهٔ ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا از هم پاشید .

حامد کرزی

از سال ۱۳۸۰ (۲۰۰۱ م) پس از کنفرانس بن (Bonn) در اثر توافق گروه‌های افغان دولت موقتی به رهبری حامد کرزی روی کار آمد . حکومت در پاییز ۱۳۸۳ (۷ دسامبر ۲۰۰۴ میلادی) به ریاست جمهوری حامد کرزی (Hamid Karzai) شکل گرفت و در پاییز ۱۳۸۴ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۵ میلادی) نیز انتخابات مجلس قانون گذاری آن را تکمیل کرد .

پایتخت‌ها

۱- از سال ۱۱۲۶ (۱۷۴۷م) تا ۱۱۵۴ (۱۷۷۵م) : قندهار

۲- از سال ۱۱۵۴ (۱۷۷۵م) تا اکنون : کابل

گاهشمار تاریخ افغانستان

دوره پیش از اسلام

هخامنشیان (550-330 پیش از میلاد)

سلوکیان (330-150 پیش از میلاد)

پادشاهی غرب یونان (256-125 پیش از میلاد)

سکاها (145 پیش از میلاد)

امپراتوری کوشان (30 م - 248 م)

هند و ساسانی (248 - 410)

کیداریت ها (320- 465)

هفدالیت ها (410- 557)

ساسانیان (224- 579)

کابل شاهی (565- 670)

فتح اسلامی

امویان (661- 750)

عباسیان (750- 821)

طاهریان (821-873)

صفاریان (863- 900)

سامانیان (875- 999)

غزنویان (963- 1187)

سلجوقیان (1037- 1194)

خوارزمشاهیان (1077- 1231)

سلسله غوریان (1149-1212)

ایلخانیان (1258-1353)

تیموریان (1370-1506)

گورکانیان هند (1501-1738)

صفویان (1510-1709)

سلسله هوتاکی (1709-1738)

افشاریان (1738-1747)

امپراطوری درانی (1747-1823)

در امارات (1823-1926)

پادشاهی (1926-1973)

جمهوری (1973-1978)

جمهوری دموکراتیک (1978-1992)

دولت اسلامی (1992-1996)

امارت اسلامی (1996-2001)

جمهوری اسلامی (2001 --)

در افغانستان جنگ داخلی

1979-1989 جنگ با شوروی سابق

1989-1992

1992-1996

1996-2001

از سال 2001 تا کنون

فرهنگ

زبان و خط

ماده شانزدهم قانون اساسی افغانستان زبان‌های فارسی (در گویش رسمی و دولتی دری) و پشتو را زبان‌های رسمی افغانستان اعلام می‌کند و چنین می‌گوید: از جمله زبان‌های پشتو ، دری ، ازبکی ، ترکمنی ، بلوچی و پشه‌ای ، نورستانی ، پامیری و سایر زبان‌های رایج در کشور ، پشتو و دری زبان‌های رسمی دولت می‌باشند . در مناطقی که اکثریت مردم به یکی از زبان‌های ازبکی ، ترکمنی ، پشه‌ای ، نورستانی ، بلوچی و یا پامیری تکلم می‌نمایند ، آن زبان علاوه بر پشتو و دری ، زبان سوم رسمی می‌باشد و نحوه تطبیق آن توسط قانون تنظیم می‌گردد . دولت برای تقویت و یافتن همه زبان‌های افغانستان برنامه‌های موثر طرح و تطبیق می‌نماید . نشر مطبوعات و رسانه‌های گروهی به همه زبان‌های رایج در کشور آزاد می‌باشد.

ورزش

بزکشی ورزش ملی افغانستان است . این ورزش مانند برخی از ورزشهای اسب سواری دارای دو تیم می باشد . این دو تیم سعی در نگه داشتن لاشه بز دارند . ریشه این ورزش از همین سرزمین است .

نامداران فرهنگی و هنری

از چهره‌های فرهنگی که در گسترهٔ جغرافیایی افغانستان زاده شده‌اند می‌توان از مولانا جلال الدین بلخی , خواجه عبدالله انصاری , انوری , عنصری بلخی , دقیقی بلخی , امام فخر رازی , ابوریحان بیرونی , عبدالقادر بیدل , امیر علیشیر نوایی , عبدالرحمن جامی , رابعه بلخی , ناصر خسرو , سنایی غزنوی , کمال الدین بهزاد , ملا فیض‌محمد کاتب , ابوعبید عبدالرحمن محمد جوزجانی , حمیدی بلخی , حنظله بادغیسی , ظهیر فاریابی , مولانا حسین واعظ کاشفی , شهیدبلخی , معروفی بلخی , ابوالموید بلخی , ابونصر فارابی , ابواسحاق فارابی , رحمان بابا , خوشحال خان ختک , ابوشکور بلخی , عشقری , میرغلام محمد غبار و خلیل الله خلیلی نام برد .

موسیقی و رقص

در افغانستان ، پشتونها دارای نوعی رقص گروهی هستند که بدان اتن ملی می‌گویند . در موسیقی نیز افغانستان پیشینهٔ خوبی دارد . در گذشته‌ها مردم افغانستان در نشست‌هایی که در موعد معینی برگزار می‌شده‌ است ، گردهم می‌آمدند و به بحث و بررسی دربارهٔ کتب و اشعار می‌پرداختند و در پایان این جلسات به آوازخوانی و موسیقی می‌پرداختند و از اشعار بسیار شیرین و پرمعنا استفاده می‌نمودند .

سینما

سینما در افغانستان به دلیل سه دهه جنگ پیشرفت چندانی نداشته ‌است . در دوره طالبان سینما نیز ممنوع شد . در این دوره طالبان حتی اقدام به تخریب آثار سینمایی نیز کرد ، اما در این میان برخی از این آثار به ویژه آرشیو تلویزیون ملی افغانستان به وسیله افراد هنردوست از نابودی نجات یافتند و امروز در دسترس می‌باشند .

پس از سرنگونی طالبان ، سینما به پیشرفت‌هایی نایل آمد و آثار خوبی هم ارائه شد . از جمله این آثار می‌توان به فیلم «اسامه» ساخته «صدیق برمک» اشاره کرد . نخستین انیمیشن در تاریخ افغانستان پس از سرنگونی طالبان با نام «تهاجم» به کارگردانی «افشین دانش» برگرفته از طرح احمد فهیم کوه دامنی برای شرکت در جشنواره‌های بین المللی در سال ۱۳۸۲ ساخته شد . این انیمیشن توانست توجه و دید بیشتر داوران جشنواره را به سوی خود جلب نماید .

رادیو و تلویزیون

نخستین برنامهٔ رادیویی افغانستان توسط رادیو کابل در سال ۱۳۰۷ در زمان امان‌الله شاه پخش شد . اما تلویزیون در پایان حکومت سردار داوود در سال ۱۳۵۷ به میان آمد .

در دوران طالبان تلویزیون ، وسائل فیلمبرداری ، ماهواره‌ها ، سینماها ، موسیقی ، تئاتر و دیگر وسائل ارتباط جمعی و رسانه‌های صوتی و تصویری ، همه و همه منع اعلام و تحریم گردیده بود .

افغانستان هم‌اینک دارای یک سازمان رسانه‌ای ملی به نام «رادیو تلویزیون ملی افغانستان» (RTA) می‌باشد . این سازمان دارای یک شبکه تلویزیونی و یک شبکه رادیویی می‌باشد . اگرچه RTA رسانه‌ای متعلق به دولت است اما طبق قوانین جدید رسانه‌ای نه دولتی و نه خصوصی ، بلکه رسانه‌ای مردمی است که صرفاً هزینه‌اش را دولت تامین می‌کند .

اخیرا مجددا سعی بر این است که محصولات رادیو و تلویزیون ملی افغانستان ، بر اساس اصول ، روش و پالیسی حکومت کارکرد داشته باشد . علاوه بر RTA رادیو و تلویزیون‌های خصوصی دیگری در افغانستان وجود دارد که شامل نزدیک به ۱۰۰ شبکه رادیویی و حدود ۱۰ شبکه تلویزیونی می‌شود .

رسانه‌های چاپی

پیشینهٔ رسانه‌ها درافغانستان به نشر اولین روزنامه ، شمس‌النهار در سال ۱۲۵۲ برمی‌گردد . همینک چندین روزنامه در کابل و سایر ولایات افغانستان فعالیت می‌کنند . بیشتر روزنامه‌های افغانستان پس از سرنگونی طالبان روی کار آمدند .

آموزش و پرورش

در هنگام اشغال افغانستان توسط شوروی (دهه ۱۳۶۰) و جنگهای داخلی این کشور (دهه‌ ۱۳۷۰) ، شالوده آموزش و پرورش افغانستان از هم پاشید . در دورهٔ قدرت طالبان دختران خانه‌نشین شده و اجازهٔ تحصیل از آنها گرفته شد . در این دوره ، به جای درسهای علمی مانند شیمی و فیزیک در مدارس ، بیشتر بر آموزش‌های مذهبی تاکید می‌شد . اکنون براورد می‌شود کمتر از نیمی از مدارس افغانستان دسترسی به آب آشامیدنی داشته باشند . پس از یورش آمریکا به افغانستان در سال ۱۳۸۰ و فروپاشی طالبان ، با روی کار آمدن دولت انتقالی وضعیت تحصیل اندک‌اندک رو به بهبودی می‌رود ، ولی با این وجود هنوز بیش از ۶۰٪ مردم افغانستان از سواد خواندن و نوشتن بی‌بهره‌اند .

اکنون ۱۳ دانشگاه و ۶ مرکز تربیت معلم ، در سراسر افغانستان وجود دارد . در کنکور ورود به دانشگاه سال ۱۳۸۵ خورشیدی ، ۸۰ هزار نفر شرکت کرده‌اند . براورد مسئولان این است که حدود سی هزار دانشجو به علت نبود امکانات از ورود به دانشگاه محروم شوند .

ده درصد بودجه سالانه افغانستان به امور آموزشی اختصاص دارد ، که از این میان هفت درصد آن مربوط به وزارت معارف (آموزش وپرورش) است ، یک درصد مربوط به نهادهای پژوهشی و یک درصد مربوط به آموزش عالی است . 

دولت

نظام قانونی

سیاست در افغانستان در طول تاریخ ، بر سر بدست آوردن قدرت ضربه های شدید و خونینی را به بار آرده است . این کشور در طول قرنها تقریبا با هر نظام دولتی مانند ، سلطنت ، جمهوری ، دین سالاری و دولت کمونیستی اداره می شده است . در حال حاضر ، نظام حکومتی افغانستان جمهوری اسلامی (متفاوت با پاکستان و ایران) است . برپایهٔ ساختار جدید در این کشور ، قوانین این کشور بر اساس آموزه‌های دین اسلام است . بر پایهٔ قانون اساسی این کشور حکومت متبوع از قانون اساسی متعهد است یک کشور پیشرفته و کامیاب ، یک نظام مبتنی بر عدالت اجتماعی ، محفوظ نگه داشتن حقوق و کرامت انسانی مردم افغانستان ، تفهیم و نهادینه کردن یک کشور دموکراتیک ، حفظ اتحاد ملی ، برابری و تساوی حقوق اقوام و قبایل گوناگون ساکن در کشور ، به معرض وجود گذارد . برپایهٔ قانون اساسی ، این کشور متعهد به رعایت قوانین سازمان ملل و قوانین بین المللی در دفاع از حقوق بشر است . براساس قانون اساسی افغانستان ، یک جوان با ۱۸ سال سن تمام می‌تواند رای بدهد . اما با توجه به بیانیه 2009 سازمان حقوق بشر ، اکنون هم در بسیاری از نقاط افغانستان تهدید و ارعاب به زنان بر همان منوال قبل است .

قوهٔ اجرائیه

            

            

            

رئیس جمهور : حامد کرزای (از 20 دسامبر سال 2001 م)

وزیر خارجه : دادفر سپنتا

وزیر دفاع : عبدالرحیم وردک

وزیر مالیه : انورالحق احدی

وزیر کشور : محمدحنیف اتمر

قوهٔ قانون گذاری

مجلس نمایندگان (ولسی جرگه) : ۲۴۹ نفر (28 درصد زن)

رئیس مجلس نمایندگان : محمد یونس قانونی

مجلس سنا (مشرانو جرگه) : ۱۰۲ نفر

رئیس مجلس سنا : صبغت الله مجددی

ستره محکمه (دیوان عالی)

رئیس دیوان عالی : عبدالسلام عظیمی (استاد سابق دانشگاه و مشاور رییس جمهور)

در انتخابات سال 2004 میلادی ، حامد کرزای راه همواری را پیمود و با 4/55 درصد آرا در دور اول به پیروزی رسید . با این حال برای انتخابات ریاست جمهوری در سال 2009 م ، به دلیل نا امنی ، شرکت کننده کم و تقلب بسیار در رای گیری ، شمارش آرا و بررسی تقلب ها زیاد بطول انجامید که پس از دو ماه با فشارهای آمریکا ، دور دوم رای گیری میان حامد کرزای و عبدالله عبدالله انجام پذیرفت و با کناره گیری عبدالله ، کمیسیون انتخابات حامد کرزای را برای یک دوره 5 ساله دیگر نیز انتخاب کرد .

ارتش

ارتش ملی افغانستان پس از فروپاشی طالبان به تدریج شروع به بازشکل گیری کرد. در سال ۱۳۸۵ نیروی هوایی این کشور رسما آغاز به کار کرد . خدمت سربازی در افغانستان اجباری نیست . افغانستان در حال حاضر دارای بیش از 90000 پلیس ملی می باشد و قصد دارد آن را به 160000 نفر افزایش دهد . هم اکنون در برخی از نقاط بعلت ناکافی نبودن پلیس ، جنایات قابل کنترل نمی باشند . به دلیل نا آرامی های داخلی افغانستان که 30 سال بطول انجامید ، اکثر ارتشیان بی سواد می باشند و حدود 17 درصد آنها به مواد مخدر غیر قانونی اعتیاد دارند .  

اقتصاد

افغانستان به لحاظ اقتصادی یکی از فقیرترین کشورهای جهان محسوب می‌شود که همه ناشی از نابسامانی‌های سیاسی است . اقتصاد افغانستان پس از فروپاشی حکومت طالبان در سال ۱۳۸۰ رو به بهبودی نهاده ‌است . نرخ آمار زیر خط فقر این کشور بسیار وحشتناک است ، به موجب این نرخ از هر صد افغان ۵۵ نفر آنان زیر خط فقر هستند . از دیگر آمار نگران کننده این کشور فقیر نرخ ۴۳ درصدی بیکاری است . حدود ۸۱ درصد مردم این کشور کشاورز هستند و بقیه شامل ۱۱ درصد در صنعت (اغلب بافندگی) و ۹ درصد در خدمات مشغول به کار هستند . به موجب آمار سال ۲۰۰۴ م ، ۱۵ میلیون نفر در این کشور کارگر هستند .

نرخ تورم در این کشور در سال ۲۰۰۵ ، ۱۶.۳ و در سال ۲۰۰۶ بنا بر پیش بینی‌ها ۱۷ درصد است . بیشترین محصولات صادراتی این کشور به سه کشور آمریکا (4/25٪) ، پاکستان (۲۲٪) و هند (5/19٪) است که حجم آن ۵۰۰ میلیون دلار آمریکا تخمین زده می‌شود . و عمده ترین شریکان صادر کننده محصولات به این کشور پاکستان (7/23٪) ، آمریکا (2/11٪) ، هند (9/7٪) ، آلمان (8/6٪) ، ترکمنستان (9/4٪) ، روسیه (5/4٪) ، کنیا (3/4٪) و ترکیه (2/4٪) می‌باشند که حجم آن به بیش از ۴ میلیارد دلار می‌رسد . بیشترین بدهی این کشور به کشور روسیه و نیز بانک جهانی است که به بالغ بر ۸ میلیارد دلار می‌رسد . پس از سقوط طالبان بیش از ۶۰ کشور جهان قول کمک به این کشور را دادند که به فاصله ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ م ، 9/8 میلیارد دلار به این کشور کمک بلاعوض کنند .

واحد پول افغانستان ، «افغانی» نام دارد که از سال ۱۳۸۰ به بعد ارزش‌ آن نسبت به دلار رو به بهبودی می‌رود . سال مالی آن از یکم فروردین (۲۱ مارس) تا ۲۹ اسفند (۲۰ مارس) است . عمده‌ترین محصول صادراتی این کشور مرفین یا تریاک است . از دیگر اقلام صادراتی این کشور می‌توان به جامه پشمی بومی این کشور و فرش‌های دستباف و پوست گاو و گوسفند و سمور و پلنگ و مار اشاره کرد .

معادن

افغانستان یک کشور کوهستانی با آب و هوای سرد می‌باشد . این کشور دارای رشته‌های کوه‌های بلند سربه فلک کشیده زیادی می‌باشد . به دلیل سه دهه جنگ و خرابی ، این کشور از آبادانی و پیشرفت بازمانده‌ است . اکنون افغانستان معادن زیادی ندارد ، اما اگر در این بخش سرمایه گذاری و پژوهش‌های گسترده به عمل آید ، مطمئنا رشد اقتصادی سریعی را در پی خواهد داشت و نیز فرصت‌های شغلی چشمگیری ایجاد خواهد شد .

افغانستان دارای معادنی چون : طلا ، لاجورد ، زمرد ، فیروزه و زغال سنگ در استان بغلان که در نوع خود در جهان بی نظیر است و حدود ۱۳ نوع زغال سنگ از این معدن استخراج می‌شده‌ است و حتی در زمان جنگ نیز به فعالیت خود ادامه می‌داده‌ است . بعضی از تجهیزات و وسائل موجود در این معدن به حدود ۴۵ سال پیش بر می‌گردد که از طرف دولت اتریش به افغانستان داده شده بود .

صنایع

صنایع زیادی در افغانستان وجود ندارد . اما صنایع دستی قالی‌بافی ، فرش‌های دستی ، گلیم ، نمد یا نماد ، و جاجیم‌بافی در این کشور به طور خودجوش موجود می‌باشد . افغانستان سالانه حدود دو و نیم میلیون متر مربع فرش صادر می‌کند .

راه‌ها

افغانستان به لحاظ ارتباطی و وضعیت جاده‌ها و بزرگراه‌ها نسبت به گذشته پیشرفت نموده ‌است . به طور کلی ۴۵ فرودگاه در این کشور وجود دارد . نام هواپیمایی بین المللی افغانستان آریانا است . دو فرودگاه بین المللی کابل و قندهار و میدان‌ هوایی نظامی بگرام از مهم‌ترین فرودگاه‌های این کشور است . افغانستان به دلیل عدم دسترسی به آب‌های آزاد فاقد بندر و کشتیرانی است و تنها رودخانه مرزی آمودریا از این قاعده مستثنا است که آن هم به سبب عدم توجه کافی هیچ بهره‌ای برای این کشور ندارد . در افغانستان راه آهن وجود ندارد .

در کشور افغانستان بنا بر آمار سال ۱۳۸۳ حدود ۳۵ هزار کیلومتر جاده وجود دارد که تنها ۹ هزار کیلومتر آن آسفالت و ریگ اندازی شده‌ است . ۱۲۰۰ کیلومتر تنها مسیر رودخانه‌ای و آبی این کشور است که در محدوده آموردیا با سه کشور تاجیکستان و ازبکستان و ترکمنستان واقع است . از بنادر نزدیک به این رودخانه می‌توان به شیرخان بندر و خیرآباد اشاره کرد . نزدیک ترین شهر مهم به این رودخانه مزار شریف است .

ارتباطات

رشد و توسعه نظام ارتباطی افغانستان به دلیل کوهستانی بودن این کشور بسیار بود که اکنون با استفاده از تکنولوژی مدرن با سرعت زیادی در حال رشد قرار دارد و بیشتر از ۸۰ درصد کشور زیر پوشش مخابراتی جی اس ام قرار دارد . در افغانستان بیش از ۵۰ هزار نفر صاحب تلفن هستند و جالب تر آن که ۸۰ برابر آن در این کشور صاحب تلفن همراه هستند . در این کشور بیش از ۳۰ هزار نفر کاربر اینترنت هستند . همچنان وزارت مخابرات افغانستان از دو سال بدین سو روی پروژه فیبر نوری کار می‌کند که با تکمیل شدن این پروژه افغانستان به خطوط جهانی فیبر نوری وصل خواهد شد . افغانستان در عرصه مخابرات پیشرفت چشم گیری نموده است که فعالیت ۶ شرکت مخابراتی خصوصی و دولتی این موضوع را تائید می‌کند . 

برخی نقاط دیدنی

·         تندیسهای بودا در بامیان

·         تورابورا

·         مناره غزنین

·         مسجد جمعه هرات

·         چشم انداز های شمال غربی

م. ده بزرگی