.:| هنر، معماری و مرمت  ابنیه تاریخی |:.

.:| هنر، معماری و مرمت ابنیه تاریخی |:.

Eskan ara Ltd. co (M.D)-------------- Art, Architecture & Historic Building Reparation
.:| هنر، معماری و مرمت  ابنیه تاریخی |:.

.:| هنر، معماری و مرمت ابنیه تاریخی |:.

Eskan ara Ltd. co (M.D)-------------- Art, Architecture & Historic Building Reparation

مقاله: ویژگی های هندسی و ریاضی در ساختار چفد پنج او هفت تند در پوشش تاق آهنگ ایرانی


نیما ولی بیگ (دانشجوی دکترا مرمت بنا و بافت تاریخی دانشگاه هنر اصفهان)
فاطمه مهدی زاده سراج (استادیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت تهران)
فرهاد تهرانی (دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت تهران)


چکیده:

در گذر زمان، از چفدهای گوناگونی برای ساخت پوشش های تاق آهنگ ایرانی بهره جسته اند؛ یکی از متداول ترین این چفدها، چفد پنج او هفت است. شیوه کشیدن و پیاده سازی این چفد ریخت های گوناگونی را پدید آورده است که همگی به نام چفد پنج او هفت خوانده می شود. هرکدام از این چفدها ویژگی های هندسی و ریاضی گوناگونی دارند. یکی از مسائل مهمی که منجر به تألیف کتاب مفتاح الحساب توسط غیاث الدین جمشید کاشانی در قرن نهم هجری شد، محاسبه مصالح به کاررفته در تاق ها و گنبدها بود. روش های ارائه شده در این مقاله ادامه ای است بر روش های محاسبات فوق. با به دست آمدن طول کمان هر چفد می توان با توجه به شیوه آجرچینی آن و ارتفاع ملات مابین آنها با تناسبی ساده تعداد آجر (یا هر مصالح دیگری که تاق با آن اجرا شده است) را محاسبه کرد. هم چنین می توان از این محاسبات برای بارگذاری و سایر اندازه های مورد نیاز در آنالیز استاتیکی و دینامیکی سازه های ازگ (azag) به ویژه سازه های سنتی بهره برد. این مقاله به شیوه های گوناگون کشیدن و آنالیز ریاضی و هندسی آنها پرداخته، فرم های پدید آمده را باهم مقایسه کرده است. با بررسی های انجام شده، مشخص شد که نه تنها این چفدها که نام یکسان دارند از لحاظ بلندا و دیگر ویژگی های هندسی مانند مرکز سطح و جرم همانند نیستند، بلکه ازلحاظ ریاضی (طول کمان، مساحت و...) نیز دارای ویژگی های متفاوتی هستند.


  ادامه مطلب ...

مقاله: نانوذرات دی اکسید تیتانیوم: بررسی اثر حفاظتی و نمایش آثار کاغذی


محمد حدادی (کارشناس ارشد مرمت اشیاء فرهنگی و تاریخی، کارشناس مرمت سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران)
مریم افشارپور (استادیار هیات علمی پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی ایران)
عباس عابد اصفهانی (دانشجوی دکتری رشته مرمت آثار تاریخی دانشگاه هنر اصفهان)


چکیده:

حفاظت و نگهداری از آثار کاغذی در مقابل عوامل آسیب رسان امری مهم و ضروری است. ازآنجایی که نانوذرات دی اکسید تیتانیوم خواص منحصر به فردی در مقابله با عوامل آسیب رسان از خود نشان داده اند، از این نانوذرات به منظور حفاظت و نگهداری چندجانبه از آثار کاغذی بهره گرفته شد. بدین منظور ابتدا نانوذرات دی اکسید تیتانیوم سنتز و روی سطح شیشه لایه نشانی شدند. سپس با استفاده از این شیشه های لایه نشانی شده، محفظه ای جهت بررسی اثرات حفاظتی آن درمقابل عوامل آسیب رسان مختلف ساخته شد و نتایج حاصل از آزمایشات انجام گرفته روی این نمونه با محفظه ساخته شده از شیشه معمولی به عنوان شاهد مورد مقایسه قرار گرفت. از کاغذ صافی (واتمن) جهت بررسی اثر حفاظتی در هردو محفظه استفاده شد. نتایج آزمایش های پیرسازی گرمایی، نوری و بیولوژیکی بر نمونه های کاغذ نشان دادند که نمونه های قرارگرفته در محفظه لایه نشانی شده نسبت به محفظه های معمولی مقاومت کششی دارند و میزان اکسیداسیون آنها نیز کمتر بود. همچنین در کاغذهای رنگی نیز، میزان رنگ پریدگی دربرابر نور UV، در نمونه های محفظه لایه نشانی شده بسیار کمتر از نمونه های محفظه معمولی بود. نتایج آزمایش بیولوژیکی نمونه های قرارگرفته در این محفظه ها نیز نشان از کاهش رشد قارچ در نمونه های کاغذ مربوط به محفظه لایه نشانی شده داشت. با توجه به نتایج به دست آمده می توان بیان داشت که محفظه های لایه نشانی شده با نانوذرات دی اکسید تیتانیوم کارایی مناسبی جهت نگهداری آثار تاریخی ساخته شده از کاغذ برای مقابله با آسیب های بیولوژیک، نور UV و عوامل محیطی از خود نشان می دهند.

 

ادامه مطلب ...

مقاله: پیدایش بادگیر در خانه های دشت یزد - اردکان


رضا ابوئی (استادیار دانشگاه مرمت، دانشگاه اصفهان)
فرهنگ مظفر (استادیار دانشگاه اصفهان)
لیلا ذاکر عاملی (دانشجوی دکتری رشته مرمت بناهای تاریخی دانشگاه هنر اصفهان)


چکیده:

بادگیر در مناطق گرم وخشک نه تنها یک عامل برای تنظیم شرایط محیطی که نمادی از معماری این اقلیم است. با توجه به کاربرد آن در تابستان، به طورکل بادگیرها در جبهه تابستان نشین و برفراز یا در پشت یا کنار ایوان جنوبی خانه ها مستقر هستند. در شهرهایی چون میبد، عقدا و اردکان که بادگیرهای کسویه است، همگی رو به سوی شمال دارند تا باد مساعد شمالی را دریافت کند.
هدف این مقاله ردیابی ریشه های تاریخی بادگیر در معماری خانه های دشت یزد- اردکان است. در این بررسی قدیمی ترین خانه های برپای دشت که تاکنون شناسایی شده اند، متون تاریخی و قدیمی ترین بناهای یادمانی منطقه مورد استناد قرارگرفته اند.
در خانه های دوره ایلخانی و تیموری (قدیمی ترین خانه های پا برجا) این حوزه با عنصر بادگیر به شکلی که برای ما شناخته شده است، مواجه نیستیم. تشکیلات نسری شامل ایوان رفیع و کم عرضی است که در پشت آن اتاق مجلل طنبی قرار دارد. در بناهای غیر مسکونی منطقه نیز، بادگیرها اصیل نبوده و بعدها الحاق شده اند. این در حالی است که در متون آن عصر، به کرات اشاره شده که افراد سرشناس و متمول، خانه ها و عمارات بادگیردار برپا نموده اند؛ حتی در متون کهن تر نیز به وجود بادگیر یا واژه های هم معنای آن چون بادغر و بادغس و بادغند و ... تأکید شده است؛ با این وجود، حتی در معدود خانه های عصر صفویه که دارای بادگیر هستند، بادگیرها در اعصار بعد به بنا اضافه شده است. با وجود اینک‌ه این خان هها نسبت به خان ههای دور ههای ایلخانی و تیموری ازلحاظ تناسبات و چیدمان فضاها متفاوت می باشند، بادگیرهای آنها اصیل نیست. در خانه های دوره های زند و قاجار عنصر بادگیر به عنوان شاخص و معرف معماری کویر رخ نمایی می کند و به حدی فراگیر است که حتی آسمانه شهرهای منطقه را شکلی ویژه بخشیده است. به این ترتیب، از یکسو فقدان هرگونه عنصر مستقل معماری تحت عنوان بادگیر در خانه های قبل از زندیه و از سوی دیگر تأکید متون بر احداث و وجود بادگیر در خان ههای مظفری منطقه پرسش مهم این پژوهش است. قدیمی ترین بادگیر تاریخ دار منطقه مورد مطالعه که در بنایی غیر از آب انبار ساخته شده و هم عصر خود بناست، بادگیر عمارت دولت آباد یزد متعلق به دوره زندیه (سال 1160 ه.ق.) است. به جز آن، بادگیرهای اصیل تنها در آب انبارهای منسوب به قرون هشتم و نهم هجری دیده می شود (مانند آب انبار چهارسوق شاهی یزد و آب انبار تفت) در حالیکه در سایر انواع بناهای این دوره بادگیر اصیل دیده نشده است. به این ترتیب، شاید بتوان ریشه های پیدایش بادگیر را در آب انبارها یافت که بعدها به سایر انواع بناها نیز تسری پیدا می کند.

 

ادامه مطلب ...

مقاله: تأملی در علل توسعه و تخریب اقامتگاههای شاهی میانراهی دوران صفوی با نگاهی بر دولت آباد، علی آباد ریگ و دمبی در شمال اصفهان


سید امیر حاجلو (دانشجوی دکتری باستان شناسی با گرایش دوران اسلامی دانشگاه تربیت مدرس)
جواد نیستانی (استادیار دانشکده باستان شناسی تربیت مدرس)
سید مهدی موسوی (استادیار دانشکده باستان شناسی تربیت مدرس)

حمید خطیب شهیدی (استادیار دانشکده باستان شناسی تربیت مدرس)


 چکیده
اقدامات شهرسازی شاه عباس اول اوج فعالیت های عمرانی در سده های متأخر اسلامی ایران است. یکی از این اقدامات، احداث راه اصفهان-فرح آباد ساری بود. از عناصر شاخص معماری درطول این مسیر اقامتگاه های شاهی بود که به دستور شخص شاه بنا شدند و شاهان این سلسله در سفرهای خود به نواحی شمالی در این منازل میان راهی اقامت می کردند.
با بررسی و مکان یابی این اقامتگاه های شاهی درنواحی شمالی اصفهان این سؤال به ذهن می رسد که چرا برخی از این اقامتگاه ها به تدریج توسعه یافتند و به مراکز شهری بزرگ و مهمی تبدیل شدند درحالیکه برخی دیگر از اواخر عصر صفوی کم کم بلااستفاده، متروک و تخریب گردیدند؟

در این مقاله، ابتدا سه اقامتگاه شاهی دوران صفوی در شمال اصفهان معرفی و ساختار فضایی و بافت پیرامون آنها تحلیل شده است. سپس دلایل تبدیل اقامتگاه شاهی دولت آباد به شهری بزرگ و مؤثر در مناسبات فرامنطق های اصفهان و علل عدم رشد و توسعه دو اقامتگاه علی آباد ریگ و دمبی و تخریب آنها، از منظر باستا ن- زیست بوم شناسی مورد بررسی قرارگرفته است. روش تحقیق در این مقاله میدانی-تاریخی-تحلیلی است؛ بدین ترتیب که ابتدا مطالعات تاریخی به ویژه در سفرنامه های دوران صفوی و پس از آن صورت گرفته است تا بتوان درباره مسیرهای ارتباطی و منازل میان راهی آن دوران آگاهی کسب کرد. سپس بررسی پیمایشی به روش مکان نگاری برای شناسایی و ثبت آثار صورت گرفته و یافته های بررسی پیمایشی میدانی با اطلاعات حاصل از منابع مکتوب (تواریخ، کتب جغرافیایی و سفرنامه ها) مطابقت داده شده است و اقامتگاه های مورد اشاره مستندسازی شدند. پس از بررسی میدانی در محل آثار مورد اشاره و مطالعات تاریخی، نگارندگان به تحلیل عوامل اثرگذار بر روند شکل یابی و تخریب این آثار پرداخته اند. بر این اساس در فاز مکان یابی و شکل گیری این اقامتگاه ها، متغیرهای بوم شناختی فضا، ماده و تنوع نقش، اثرگذاری داشته اند؛ در حالیکه در فاز تخریب، دو متغیر فضا و انرژی دارای بیش ترین نقش بوده اند.


ادامه مطلب ...