مقاله: تأملی در علل توسعه و تخریب اقامتگاههای شاهی میانراهی دوران صفوی با نگاهی بر دولت آباد، علی آباد ریگ و دمبی در شمال اصفهان

سید امیر حاجلو (دانشجوی دکتری باستان شناسی با گرایش دوران اسلامی دانشگاه تربیت مدرس)
جواد نیستانی (استادیار دانشکده باستان شناسی تربیت مدرس)
سید مهدی موسوی (استادیار دانشکده باستان شناسی تربیت مدرس)

حمید خطیب شهیدی (استادیار دانشکده باستان شناسی تربیت مدرس)

 چکیده
اقدامات شهرسازی شاه عباس اول اوج فعالیت های عمرانی در سده های متأخر اسلامی ایران است. یکی از این اقدامات، احداث راه اصفهان-فرح آباد ساری بود. از عناصر شاخص معماری درطول این مسیر اقامتگاه های شاهی بود که به دستور شخص شاه بنا شدند و شاهان این سلسله در سفرهای خود به نواحی شمالی در این منازل میان راهی اقامت می کردند.
با بررسی و مکان یابی این اقامتگاه های شاهی درنواحی شمالی اصفهان این سؤال به ذهن می رسد که چرا برخی از این اقامتگاه ها به تدریج توسعه یافتند و به مراکز شهری بزرگ و مهمی تبدیل شدند درحالیکه برخی دیگر از اواخر عصر صفوی کم کم بلااستفاده، متروک و تخریب گردیدند؟

در این مقاله، ابتدا سه اقامتگاه شاهی دوران صفوی در شمال اصفهان معرفی و ساختار فضایی و بافت پیرامون آنها تحلیل شده است. سپس دلایل تبدیل اقامتگاه شاهی دولت آباد به شهری بزرگ و مؤثر در مناسبات فرامنطق های اصفهان و علل عدم رشد و توسعه دو اقامتگاه علی آباد ریگ و دمبی و تخریب آنها، از منظر باستا ن- زیست بوم شناسی مورد بررسی قرارگرفته است. روش تحقیق در این مقاله میدانی-تاریخی-تحلیلی است؛ بدین ترتیب که ابتدا مطالعات تاریخی به ویژه در سفرنامه های دوران صفوی و پس از آن صورت گرفته است تا بتوان درباره مسیرهای ارتباطی و منازل میان راهی آن دوران آگاهی کسب کرد. سپس بررسی پیمایشی به روش مکان نگاری برای شناسایی و ثبت آثار صورت گرفته و یافته های بررسی پیمایشی میدانی با اطلاعات حاصل از منابع مکتوب (تواریخ، کتب جغرافیایی و سفرنامه ها) مطابقت داده شده است و اقامتگاه های مورد اشاره مستندسازی شدند. پس از بررسی میدانی در محل آثار مورد اشاره و مطالعات تاریخی، نگارندگان به تحلیل عوامل اثرگذار بر روند شکل یابی و تخریب این آثار پرداخته اند. بر این اساس در فاز مکان یابی و شکل گیری این اقامتگاه ها، متغیرهای بوم شناختی فضا، ماده و تنوع نقش، اثرگذاری داشته اند؛ در حالیکه در فاز تخریب، دو متغیر فضا و انرژی دارای بیش ترین نقش بوده اند.

 

 این مقاله به فرمت PDF و دارای ۱3 صفحه بوده و قابل خریداری است. شما می توانید با پرداخت 15,000 ریال و به وسیله یکی از روش های زیر اقدام نموده و آن را ظرف حداکثر 5 ساعت در ایمیل و واتساپ خود دریافت نمایید:

1- مبلغ را به کارت شماره 6037997475227782 نزد بانک ملی واریز کرده و رسید پرداخت را از طریق واتساپ به شماره 09303628919 ارسال نمایید.
2- مبلغ را به کارت شماره 6037997475227782 نزد بانک ملی واریز کرده و رسید پرداخت را از طریق ایمیل [e-mail] ارسال نمایید.

توجه: شماره موبایل و آدرس ایمیل خود را نیز جهت دریافت فایل با رسید پرداخت ارسال کنید.